Sanktuarium Najświętszej Maryi Panny Częstochowskiej. Kaplica Najświętszej Maryi Panny, Jasna Góra, Częstochowa (archidiecezja częstochowska).Obraz wykonano techniką temperową na desce lipowej. Data powstania i autor malowidła nie są znane. Według legendy wizerunek namalował Św. Łukasz Ewangelista na desce, pochodzącej ze stołu nazaretańskiego Świętej Rodziny.
Najstarszy opis obrazu podaje Jan Długosz w dziele „Liber Beneficiorum”. Tam również znajduje się informacja, że 30 sierpnia 1384 r. książę Władysław Opolczyk ofiarował wizerunek paulinom do klasztoru na Jasnej Górze. W 1430 r. banda rabusiów napadła na klasztor i poważnie uszkodziła malowidło. Obraz odnowiono z polecenia króla Władysława Jagiełły Do dzisiaj cięcia na twarzy Maryi przypominają o profanacji świętego wizerunku. Podczas restauracji usunięto nałożone na obraz wtórne malowidło i wystylizowano nowe na wzór poprzedniego, o cechach bizantyjskich typu Hodegetrii (ikonograficzny typ Madonny tronującej z Dzieciątkiem Jezus na lewym ramieniu).
Cudowny obraz Matki Bożej Częstochowskiej zawsze otaczano ogromnym kultem. Czciły go dynastie królewskie, szlachta, rycerstwo i polski lud. Obrona Jasnej Góry przed potopem szwedzkim upewniła naród, że Matka Boża jasnogórska czuwa nad losami Polski. Król łan Kazimierz w 1656 r. obrał Maryję Jasnogórską za patronkę swojego królestwa. W 1717 r. wizerunek ukoronowano koronami papieża Klemensa XI.
Nowe formy kultu maryjnego – Wielką Nowennę przed Tysiącleciem Chrztu Polski, Akt Oddania Narodu w Niewolę Maryi za wolność Kościoła oraz nawiedzanie wszystkich polskich parafii przez kopię obrazu – zainicjował prymas Polski Stefan kardynał Wyszyński, Jasna Góra to najważniejsze sanktuarium maryjne w Polsce.
Zespół klasztorno-kościelny, składający się z bazylikowego kościoła, wieży z XVII w., przylegającej do kościoła gotyckiej kaplicy Najświętszej Maryi Panny oraz wczesnobarokowego klasztoru z Salą Rycerską i biblioteką, jest ujęty w czworobok murów obronnych, tzw. Fortalicium Marianum. Całość to jedyny w swoim rodzaju zakątek tego regionu Europy, od wieków cel tłumnych pielgrzymek, miejsce zjazdów, konferencji, rekolekcyjnych dni skupienia.
Obraz Matki Bożej Częstochowskiej jest również czczony poza granicami Polski: kopie wizerunku, poświęcone mu ołtarze i kościoły znajdują się w różnych miejscach na świecie. W 1931 r. papież Pius XI ustanowił dzień 26 sierpnia świętem Matki Bożej Częstochowskiej.
Ojciec Święty Jan Paweł II w ciągu 25 lat pontyfikatu nawiedził Sanktuarium Jasnogórskie sześciokrotnie i przekazał mu kilkadziesiąt pamiątek. Do najcenniejszych należą, wiszące tuż przy Cudownym Obrazie, złota róża, złote serce i różaniec. Inne to między innymi papieska sutanna, oryginalne listy apostolskie, złoty pektorał, pamiątki z podróży do Afryki. W Kaplicy Cudownego Obrazu można także oglądać, od 4 czerwca 2004 r. (dokładnie po 25 latach od pierwszej pielgrzymki Ojca Świętego do Polski), przestrzelony pas, który Ojciec Święty miał na sobie podczas zamachu 13 maja 1981 r. Pas znajduje się na Jasnej Górze od 18 czerwca 1983 r., ale aż do tej pory był zamknięty w sejfie i nie mogli go oglądać nawet zakonnicy. Dopiero po namowach przeora Jasnej Góry, ojca Mariana Lubelskiego, Stolica Apostolska zgodziła się na pokazanie tej relikwii wiernym.